VIEHSCHEID
KOETJE BOE NAAR BENEDEN TOE

Tekst & Fotografie: John Baggen

Aan de voet van de Duitse Alpen, in de Allgäu, ligt Bad Hindelang. Voor wie van het Duits Oostenrijkse landschap houdt is dit een echte aanrader. Het dorp wordt in tweeën gedeeld door de N308 die loopt van Bregenz aan de Bodensee naar Garmisch Partenkirchen.
Herman Finkers zou zeggen “In Bad Hindelang is altijd wat te doen. Zo springt het licht op rood en zo springt het weer op groen.” En inderdaad zo zou je de bedrijvigheid in dit zuid Duitse agrarisch dorpje kunnen beschrijven. Een rustig dorpje waar het leven zijn gangetje gaat.
Behalve ieder jaar op 11 september. Dan bruist het in Bad Hindelang van de activiteit.

Een volksfeest

In het voorjaar, wanneer er sprake is van groeizaam weer en het grasland in Alpenweide er weer als een mooie groene deken bij ligt, gaan de herders met hun runderen de bergen in. Dat noemt men Der Alm-Auftrieb. Alle runderen van de verschillende boeren uit het dorp worden dan als één kudde de bergen in gedreven. Ze blijven daar maandenlang en de herders hebben in die tijd een redelijk eenzaam bestaan. Rond de Auftrieb zijn geen speciale activiteiten te bespeuren. Hoe anders is dit wanneer de kuddes midden september begin oktober terugkeren uit de bergen.

Dan ontpopt zich een volksfeest dat inmiddels als een van de grootste toeristische trekpleister gezien mag worden. Elke regio geeft zijn eigen naam aan dit jaarlijks spektakel. In Beieren heeft men het over de Almabtrieb, in Zwitserland spreekt men van Alpabzug maar in de Allgäu heeft men het over de Viehscheid. Voor elk dorp is er een vaste datum waarop in dat specifieke dorp de Viehscheid plaatsvindt. Bad Hindelang kent de grootste kudde en is daarom ook veruit het meest indrukwekkend. Hier verwelkomen burgers en buitenlui hun runderen op 11 september.

Alle runderen uit het dorp zijn in het voorjaar samen de bergen in gegaan als één indrukwekkende kudde van ruim 750 dieren. Zo komen ze ook weer naar beneden. Wanneer de Alm-zomer voor mens en dier zonder ongelukken is verlopen mag de herder zijn belangrijkste melkkoe versieren met een bloemenkrans. De Kranzkuh loopt dan samen met de herder voorop.

Als fotograaf wil je het licht ‘begroeten’

Om dit alles te fotograferen trokken we naar de Allgäu. Het is al dagen echt pokkenweer. De angst bekruipt ons dat dit korte reisje samen met onze foto’s wel eens in het water zouden kunnen vallen. Als fotograaf wil je het licht ‘begroeten’ en ben je dus vroeg uit de veren. Het echte mooie ochtendlicht kan het dal pas bereiken wanneer de zon over de bergrand begint te gluren. We moeten het dus doen met zacht licht in de schaduw van de berg. Maar gelukkig is het droog en zien de weersvoorspellingen er redelijk uit.

Bad Hindelang is nog in alle rust. Hier en daar zijn kooplieden in de weer met het sfeervol inrichten van hun marktkraampje. In het enorme weiland naast de weg is met dikke houten balken een trechtervormige afzetting gemaakt. Dit is de fuik waar straks de honderden runderen in lopen. Via deze trechter zullen alle dieren één voor één van de kudde gescheiden worden en weer terugkeren naar de stallen van hun eigenaren. In dit scheiden van de kudde ligt de oorsprong van het woord Viehscheid. Het heeft dus niets te maken met ‘Koeienflatten’ zoals een Nederlands sprekende vader zijn zoontje van 10 wilde laten doen geloven.

De eerste boeren komen al met hun tractoren en aanhangers naar het weiland. Ze zoeken een goede plek waar ze strak hun dieren kunnen vastleggen om ze daarna op hun veewagens te laden. Alles lijkt rustig maar toch voelen we ook iets van een spanning. Het zal een enorm geweld zijn wanneer straks honderden runderen dit weiland opstormen. In de verte horen we de eerste koebellen. Via de mobiele telefoon krijgen we door dat de kudde inmiddels vanuit de bergpaadjes op de openbare weg is aangekomen. Het lijkt wel de Efteling; “…geschatte wachttijd vanaf hier ongeveer 15 minuten.” Het is stilletjes aan erg druk geworden. Honderden toeschouwers zoeken een veilige plek om alles goed te kunnen zien. Gisteren, tijdens de voorbereiding van deze reportage, hadden we natuurlijk voor ons zelf ook een goede en redelijk veilige plek uitgekozen. Het blijft desondanks altijd spannend. Gebeurd het ook zoals we denken dat het gebeurd? Staat er dadelijk niet ineens een grote trekker met aanhanger op de plek waar we met de camera’s willen staan? Vooralsnog gaat alles goed en zoals verwacht en bedacht.

Het geluid van de koebellen wordt alsmaar harder maar we kunnen de kudde nog niet zien. Even de 500mm telelens als verrekijker gebruiken. En jawel hoor, helemaal aan het begin van het weiland op zo’n 600 meter van ons vandaan zie we de eerste runderen het weiland in lopen. Hoe snel het gaat kunnen we niet inschatten maar er lijkt een flink tempo in die kudde te zitten. Dat wordt nog wat dadelijk. Je wil immers ook niet omvergelopen worden. Vijf zes herders houden de dieren op één lijn en brengen rust in de kudde. Natuurlijk is er een ‘stomme koe’ die weer per sé voorop wil lopen maar zo te zien,…alles onder controle.

Indrukwekkend schouwspel.

De kudde komt dicht genoeg bij om te beginnen met de fotografie. Van tevoren heb je als fotograaf bepaalde foto’s op je netvlies. Die probeer je als eerste te maken. De uitdaging is om met de daadwerkelijke fotografie zo dicht mogelijk bij dat beeld te komen dat je in gedachte hebt. Het is in één woord geweldig. We zijn getuige van een indrukwekkend schouwspel. Het geluid van de koebellen is nu oorverdovend. De dieren naderen de trechter maar aan het einde kan er uiteindelijk mee één koe tegelijk door het poortje.

Dan valt ons iets heel bijzonders op. Bij het poortje staat een man op een verhoging en hij heeft een microfoon in zijn hand. Hij is de omroeper. En wat roept hij? De naam van de boer die eigenaar is van de koe die door het poortje komt. Wat daar zo opmerkelijk aan is? Hij heeft geen lijstje met oornummers in zijn hand. Hij kent de dieren of weet uit zijn hoofd welk oornummer bij welke boer hoort. Dit zou iets geweest zijn voor Wedden dat..?

Bij het horen van zijn naam gaat de boer zijn koe ophalen en bindt ze op een verzamelplek aan. De koebel af, het brandmerk vrijscheren en dan inladen. Op naar de stal waar de beesten wachten tot volgende voorjaar. Koetje Boe,…naar beneden toe. Onderwijl dat de boeren, hun vrouwen en vaak ook hun kinderen hard aan het werk zijn is de feesttent volgestroomd.
Inderdaad want er staat een kolossale feesttent die makkelijk 10.000 bezoekers kan herbergen en waar het bier als een tzunami van het vat in de man stroomt, waar de geur van ‘Brat- und Curry Wurst’ zich mengt met de zoete geur van Apfelkorn. Waar de feestband de mensen in een uitbundige stemming brengt en waar je als toeschouwer kunt genieten van een volksfeest dat zijn weerga niet kent.

Viehscheid of Almabtrieb
Bad Hindelang (D)
Jaarlijks op 11 September
Circa 650 km vanaf Zuid Limburg.

Meer foto’s op: www.johnbaggen.gallery